02/09/2021
Projekt nowelizacji Kodeksu cywilnego w zakresie zadośćuczynienie za naruszenie więzi rodzinnej. Rodziny poważnie poszkodowanych czekają nowe regulacje prawne.
![](https://radcaprawny-trojmiasto.pl/wp-content/uploads/2022/03/pexels-vidal-balielo-jr-1682497-scaled.jpg)
Przepis jednoznacznie stanowiący, że najbliższej rodzinie osoby trwale poszkodowanej może przysługiwać zadośćuczynienie za naruszenie więzi rodzinnej przewiduje nowelizacja Kodeksu cywilnego, która została już przekazana pod obrady Senatu. Z inicjatywą takiej zmiany w kwietniu br. wystąpił Prezydent RP.
Dotychczas Ustawą z dnia 30 maja 2008 r. o zmianie ustawy – Kodeks cywilny oraz niektórych innych ustaw (Dz. U. z 2008 r. poz. 732), poprzez uzupełnienie art. 446 o § 4 k.c., do polskiego porządku prawnego wprowadzono instytucję zadośćuczynienia dla najbliższych członków rodziny poszkodowanego w razie jego śmierci w następstwie czynu niedozwolonego.
W związku z postulowaną zmianą najbliższej rodzinie osoby, która np. wskutek wypadku doznała trwałego uszkodzenia ciała, przysługiwać ma zadośćuczynienie za naruszenie więzi rodzinnej, tak jak ma to miejsce w przypadku śmierci poszkodowanego- członka najbliższej rodziny.
Projekt nowelizacji przewiduje dodanie w Kodeksie cywilnym art. 4462. Stanowi on, że „w razie ciężkiego i trwałego uszkodzenia ciała lub rozstroju zdrowia, skutkującego niemożnością nawiązania lub kontynuowania więzi rodzinnej, sąd może przyznać najbliższym członkom rodziny poszkodowanego odpowiednią sumę tytułem zadośćuczynienia za doznaną krzywdę”.
W ocenie projektodawcy za słuszne należy uznać, iż zapłata zadośćuczynienia, gdy najbliższy członek rodziny dozna poważnego uszczerbku na zdrowiu, skutkującego niemożnością nawiązania lub kontynowania więzi rodzinnej. W tym przypadku krzywda osoby najbliższej jest niewątpliwie zbliżona do krzywdy normatywnie uregulowanej w art 446 § 4 k.c.
„W obu przypadkach najbliżsi członkowie rodziny cierpią tak samo mocno, a w razie ciężkiego i trwałego uszczerbku cierpienie najbliższych członków rodziny może być dodatkowo długotrwałe.” – czytamy w uzasadnieniu projektowanych zmian.
Celem tej zmiany ma być ustanowienie prawidłowej podstawy normatywnej dla odpowiedzialności cywilnej za krzywdę najbliższych członków rodziny poszkodowanego, która polega na niemożności nawiązania lub kontynuowania więzi rodzinnej z poszkodowanym, z powodu wyrządzenia u poszkodowanego trwałego i ciężkiego uszkodzenia ciała lub rozstroju zdrowia.
Według projektu, zadośćuczynienie będzie przysługiwało wyłącznie najbliższym członkom rodziny poszkodowanego i będzie dotyczyć przypadków uszczerbków „najcięższych oraz nieodwracalnych, a więc takich, które rzeczywiście skutkują zerwaniem więzi rodzinnej” i wiążą się z „dotkliwą, niekończącą się krzywdą najbliższych członków rodziny poszkodowanego”.
Prawo do zadośćuczynienia ma dotyczyć, zgodnie z przeważającą linią orzecznictwa sądów powszechnych, szczególnie dramatycznych sytuacji, gdy w następstwie ciężkiego i trwałego uszczerbku na ciele lub rozstroju zdrowia (ciężkiego, głębokiego i nieodwracalnego upośledzenia funkcji życiowych) dochodzi do niemożności nawiązania lub kontynuowania więzi rodzinnej. Przedmiotem regulacji są więc przypadki trwałego stanu śpiączki pourazowej lub stanów wegetatywnych oraz stanów związanych z uszkodzeniem mózgu albo innych przypadków poważnego i nieodwracalnego rozstroju zdrowia, skutkującego zerwaniem więzi rodzinnej z poszkodowanym. W tego rodzaju tragicznych sytuacjach, skutek zerwania więzi rodzinnych jest podobny w zakresie do śmierci osoby bliskiej, a cierpienie najbliższego członka rodziny związanego z takim chorym jest dominujące w dłuższym okresie, zaś intensywność poczucia i braku nadziei są nie mniejsze niż trauma związana ze śmiercią. Projekt jednak nie zawiera katalogu zamkniętego zdarzeń będących podstawą żądania zadośćuczynienia pozostawiając tą kwestię ocenie stron, a w razie sporu, ocenie sądu.
Zatem ocena wszystkich przesłanek zadośćuczynienia będzie dokonywana na podstawie konkretnych okoliczności sprawy, których obowiązek wykazania będzie spoczywał na dochodzącym zadośćuczynienia.
Kancelaria Prezydenta kierując w kwietniu propozycje tej zmiany do Sejmu podkreślała, że potrzeba zmiany w tym zakresie wynika z rozbieżności w orzecznictwie sądowym. Dominującą linią orzeczniczą jest zasądzanie przez sądy zadośćuczynienia najbliższym członkom rodziny poszkodowanego za krzywdę w postaci zerwanej więzi rodzinnej, jednak zdarzają się przypadki odmowy prawa do tego rodzaju zadośćuczynienia.
Z powyższych względów proponuje się wprowadzenie art. 4462 k.c., który będzie stanowił właściwą podstawę normatywną dla roszczenia najbliższego członka rodziny poszkodowanego o zadośćuczynienie za doznaną krzywdę w postaci zerwanej więzi rodzinnej.
Na koniec wymaga podkreślenia, iż przepis ten stosowany ma być również z mocą wsteczną, tj. – jak to ujęto w projekcie nowelizacji- także w związku ze zdarzeniami, których skutkiem jest niemożność nawiązania lub kontynowania z poszkodowanym więzi rodzinnej, powstałymi przed dniem wejścia w życie projektowanej nowelizacji.
W razie pytań zapraszamy do kontaktu z Kancelarią.