Ulga abolicyjna przyczyną czynności sprawdzających i postępowań podatkowych względem marynarzy

Za dość powszechną praktykę fiskusa można obecnie uznać wszczynanie postępowań podatkowych, których przedmiotem jest kontrola zeznań podatkowych marynarzy, którzy w składanych przez siebie zeznaniach podatkowych skorzystali z instytucji nazwanej ulga abolicyjna (potocznie określana mylnie przez marynarzy również jako abolicja podatkowa). Przy czym postępowania te wszczynane są bez względu na to, czy nastąpiło uprzednio złożenie przez marynarza wniosku o ograniczenie poboru zaliczek na podatek dochodowy od osób fizycznych, w wyniku, którego marynarz uzyskał pozytywną albo negatywną decyzję.

1. Ulga abolicyjna- istota i jej cel

   Ulga abolicyjna uregulowana została w art. 27g ustawy z dnia 26 lipca 1991 roku o podatku dochodowym od osób fizycznych (Dz.U. 2021, poz. 1128).Wprowadzenie ulgi abolicyjnej do systemu prawnego miało na celu zniwelowanie różnic pomiędzy podatkiem obliczonym zgodnie z metodą odliczenia proporcjonalnego a podatkiem obliczonym na podstawie metody wyłączenia z progresją.Warto podkreślić, iż ulga abolicyjna została wyłączona z stosowania do dochodów osiąganych z krajów stosujących szkodliwą konkurencję podatkową, czyli tzw. rajów podatkowych.

   Ulga abolicyjna w przypadku zeznań podatkowych, niektórych marynarzy, powodowała, iż w składanym przez nich rocznym zeznaniu podatkowym nie występował podatek do zapłaty. To właśnie dawało i nadal daje asumpt Urzędom Skarbowym do sprawdzania, czy rzeczywiście dany podatnik miał prawo do ulgi abolicyjnej i czy prawidłowo z niej skorzystał.

2. Czynności sprawdzające w związku z zastosowaniem w zeznaniu podatkowym ulgi abolicyjnej

   Czynności sprawdzające określone są jako postępowanie szczególne zawarte w dziale V ustawy z dnia 29 sierpnia 1997 roku Ordynacja podatkowa (Dz.U. 2021, poz. 1540, dalej jako: o.p.).Czynności sprawdzające w rozumieniu art. 272 o.p. mają m.in. na celu sprawdzenie terminowości składania deklaracji, terminowości wpłacania podatków; stwierdzenie formalnej poprawności tych dokumentów; ustalenie stanu faktycznego w zakresie niezbędnym do stwierdzenia zgodności z przedstawionymi dokumentami; weryfikację poniesionych przez podatnika wydatków i uzyskanych przychodów (dochodów) opodatkowanych lub przychodów (dochodów) nieopodatkowanych, w zakresie niezbędnym do ujawnienia podstawy opodatkowania z tytułu przychodów nieznajdujących pokrycia w ujawnionych źródłach lub pochodzących ze źródeł nieujawnionych; weryfikację danych i dokumentów przedstawionych przez podatników dokonujących rejestracji podatkowej.Czynności sprawdzające z reguły mają pierwszeństwo przed wszczęciem postępowania podatkowego. Organ podatkowy na podstawie podjętych czynności sprawdzających i braku ich rezultatu, to jest np. niezłożenia korekty deklaracji podatkowej, mogą wszcząć wobec marynarza postępowanie podatkowe. To samo dotyczy sytuacji, w której objęty czynnościami sprawdzającymi marynarz nie złoży wyjaśnień i nie przedstawi dowodów na poparcie poniesionych wydatków oraz uzyskanych przychodów (dochodów).

   W przypadku marynarzy i składanych przez nich zeznań podatkowych czynności sprawdzające najczęściej będą wiązać się z wezwaniem do złożenia korekty zeznania bez możliwości skorzystania z ulgi abolicyjnej bądź też wezwania do przedstawienia dokumentów, z których wynikałoby, iż marynarz uprawniony był do zastosowania w zeznaniu podatkowym ulgi abolicyjnej.

   Jeśli wyjaśnienia marynarza oraz przedstawione przez niego dokumenty w toku czynności sprawdzających okażą się wystarczające, to wówczas czynności takie kończą się sporządzeniem protokołu i zamknięciem sprawy. Jeżeli zaś organ uzna, iż marynarz nie miał prawa zastosować ulgi abolicyjnej, wówczas przekaże akta to działu postępowań podatkowych, który to następnie wyda postanowienie o wszczęciu postępowania podatkowego z urzędu.

   Warto na końcu nadmienić, iż Ordynacja podatkowa nie przewiduje konkretnego terminu w zakresie trwania czynności sprawdzających.

3. Postępowania podatkowe w związku z zastosowaniem w zeznaniu podatkowym ulgi abolicyjnej

   Postępowanie podatkowe względem marynarza może zostać wszczęte, np. jeśli po przeprowadzeniu czynności sprawdzających nie złożył on korekty deklaracji, która winna uwzględnić ustalenia organów w toku przeprowadzonych czynności sprawdzających.Postępowanie podatkowe zostało uregulowane przez ustawodawcę w dziale IV o.p. Celem postępowania podatkowego jest określenie zobowiązania w zakresie podatku dochodowego od osób fizycznych. Inaczej mówiąc postępowanie podatkowe zmierza do wymiaru podatku tj. określenia konkretnej kwoty podatku do zapłaty.Postępowanie podatkowe cechuje się dwuinstancyjnością, co oznacza, że decyzja wydana w pierwszej instancji może zostać zaskarżona. Jeśli dojdzie do zaskarżenia decyzji w przysługującym stronie terminie 14 dni od wydanej w pierwszej instancji decyzji, postępowanie to będzie nadal toczyć się do momentu wydania decyzji ostatecznej przez organ odwoławczy.

   Należy pamiętać, że od decyzji ostatecznej można wnieść skargę do wojewódzkiego sądu administracyjnego. Postępowanie sądowe również jest dwuinstancyjne.

   Warto mieć jednak na uwadze, iż organ podatkowy może w drodze postanowienia nadać decyzji wydanej w pierwszej instancji rygor natychmiastowej wykonalności. W przypadku, w którym, decyzji zmierzającej do określenia zobowiązania podatkowego w zakresie podatku dochodowego od osób fizycznych nadano rygor natychmiastowej wykonalności, a podatnik dobrowolnie nie uiścił wymierzonego podatku, organy podatkowe mają prawo wszcząć wobec podatnika postępowanie egzekucyjne, które skutkować może zajęciem rachunku bankowego podatnika. Jeżeli rygor natychmiastowej wykonalności zostanie nadany dopiero decyzji wydanej w wyniku wniesienia odwołania, wraz z zaskarżeniem tej decyzji do sądu administracyjnego, można przy spełnieniu odpowiednich przesłanek wnieść o wstrzymanie wykonania decyzji.

   Zgodnie z art. 139 § 1 o.p., czas trwania postępowania podatkowego przed urzędem skarbowym, także wszczętego w związku z wcześniejszymi czynnościami sprawdzającymi, nie powinien przekroczyć miesiąca, a w przypadkach szczególnie skomplikowanych – 2 miesięcy.

   Jednakże jest to jedynie termin instrukcyjny i w rzeczywistości postępowania podatkowe względem marynarzy są znacznie dłuższe, co niestety powoduje również dużo większe odsetki do zapłaty w związku z określeniem zobowiązania podatkowego w danej wysokości.

4. Postępowania karnoskarbowe w związku z zastosowaniem w zeznaniu podatkowym ulgi abolicyjnej

   Organy podatkowe wszczynają postępowania karno-skarbowe wobec marynarzy równolegle z prowadzonymi postępowaniami podatkowymi zmierzającymi do określenia zobowiązania podatkowego w zakresie podatku dochodowego od osób fizycznych.W przedmiotowym postępowaniu organy stawiają podatnikom zarzut naruszenia art. 56 § 2 ustawy z dnia 10 września 1999 roku Kodeks karny skarbowy (Dz.U. 2021, poz. 408, dalej jako: k.k.s.), tj. podanie nieprawdy lub zatajenie prawdy albo niezawiadomienie o zmianie danych oraz art. 54 § 1 k.k.s. tj. nieujawnienie przedmiotu lub podstawy opodatkowania.Celem takiego postępowania jest nałożenie na podatnika kary w związku z popełnieniem przestępstwa skarbowego lub wykroczenia skarbowego.

   Czyn karalny penalizowany w art. 56 § 2 k.k.s., zostaje zrealizowany w ocenie organów podatkowych, jeżeli podatnik złożył deklarację lub oświadczenie zawierające treści niezgodne z rzeczywistością, które mają wpływ na uszczuplenie podatku, np. zaniżenie przychodu, zawyżenie kosztów uzyskania przychodu, dokonanie nieprawdziwych odliczeń podatkowych lub też skorzystanie z ulg podatkowych, jeżeli nie przysługiwały podatnikowi.

   W kontekście marynarzy organy podatkowe uznają za oszustwo podatkowe odliczenie tzw. ulgi abolicyjnej, przez zastosowanie której, „kwota podatku zapłaconego w Polsce wynosi 0zł”, co ma faktycznie narażać Skarb Państwa na „uszczuplenie w podatku”.

   Osobliwym jest, że w wielu przypadkach skorzystanie z przysługującej zgodnie z prawem ulgi abolicyjnej w wyniku zastosowania metod zapobiegających unikaniu podwójnego opodatkowania, skutkuje postawieniem marynarzowi zarzutu popełnienia przestępstwa skarbowego lub wykroczenia skarbowego. Tym bardziej, w przypadku, posiadania przez marynarza np. pozytywnej decyzji odnośnie ograniczenia poboru zaliczek w zakresie podatku dochodowego od osób fizycznych.

   Z uwagi na fakt, iż art. 56 § 2 k.k.s. jest uprzywilejowaną postacią przepisu, podatnikowi przysługuje możliwość skorzystania z instytucji dobrowolnego poddania się odpowiedzialności. Jeżeli podatnik nie skorzysta z ww. instytucji zostanie wydany wyrok sądu karnego, który zostanie wpisany do Krajowego Rejestru Karnego, a podatnik będzie osobą skazaną za oszustwo podatkowe, co w przypadku marynarzy niejednokrotnie powodować może trudności w znalezieniu lub utrzymaniu pracy.

5. Czynny żal – czym jest i czy jest sposobem na uniknięcie postępowania podatkowego?

   Czynny żal, to inaczej zawiadomienie urzędu skarbowego o popełnieniu wykroczenia lub przestępstwa skarbowego zanim urząd zidentyfikuje ten fakt. Jeżeli takie zawiadomienie jest prawidłowo złożone, a podatnik w całości uiścił zobowiązanie podatkowe, organ podatkowy może – zgodnie z przepisami – odstąpić od ukarania podatnika, który dopuścił się czynu zabronionego.Sprawca przestępstwa lub wykroczenia skarbowego, w tym przypadku marynarz, może złożyć czynny żal, w szczególności, jeśli nie złożył zeznania podatkowego w terminie lub nie zapłacił lub zapłacił nieodpowiedni podatek dochodowy od osób fizycznych.Trzeba jednak pamiętać, iż czynny żal będzie skuteczny, tylko wtedy, gdy marynarz przyzna się do popełnienia przestępstwa skarbowego lub wykroczenia skarbowego zanim naczelnik urzędu skarbowego samodzielnie udokumentuje ten fakt m.in. zanim rozpoczną czynności zmierzające do wykrycia tego przestępstwa lub wykroczenia (na przykład przeszukania, czynności sprawdzające czy kontrole).

Podsumowanie

Jak zostało wskazane na wstępie niniejszego artykułu, organy skarbowe w szczególności podlegające pod Izbę Skarbową w Gdańsku wszczynają wobec marynarzy postępowania wymiarowe, zmierzające do określenia zobowiązania podatkowego w zakresie podatku dochodowego od osób fizycznych, a także postępowania karnoskarbowe. Powodem wszczynania tego rodzaju postępowań, jest fakt uznania przez organ, iż zastosowana w zeznaniach podatkowych marynarzy abolicja podatkowa była nieprawidłowo zastosowana lub całkowicie nienależna.

Postępowania te wszczynane są również w sytuacjach, w których złożenie deklaracji podatkowej zostało poprzedzone złożeniem wniosku o ograniczenie poboru zaliczek w zakresie podatku dochodowego na mocy postanowień danej umowy o unikaniu podwójnego opodatkowania oraz przepisów podatkowych wewnętrznie obowiązujących w Polsce.

Od podatników tych nie rzadko żąda się podatków za poprzednie lata wraz z odsetkami (nierzadko kwot po kilkaset tysięcy złotych), co w istotny sposób zagraża ich egzystencji.

Dodać należy, że duża część marynarzy, wobec których wszczęto postępowania wymiarowe czy wręcz karnoskarbowe (w tym tak poważne jak oskarżenia o przestępstwa skarbowe z art. 56 k.k.s.), działała w przeświadczeniu, że postępuje prawidłowo, bowiem posiadają oni korzystne dla siebie interpretacje indywidualne, korzystne decyzje o ograniczeniu zaliczek na podatek dochodowy.

Opisane działania wywołują bez wątpienia duży chaos w interpretacji przepisów, a ponadto podważają zaufanie do organów podatkowych oraz zagrażają podstawom egzystencji marynarskich rodzin, bowiem w wyniku popełnienia przestępstwa skarbowego (co ma miejsce według Urzędów Skarbowych) na marynarzy nakłada się wymiar podatku w podatku dochodowym od osób fizycznych wraz z odsetkami będącym skutkiem prowadzenia postępowania podatkowego w zakresie określenia zobowiązania podatkowego oraz kary za popełnione przestępstwo lub wykroczenie skarbowe. Ponadto, w przypadku odstąpienia przez marynarza z dobrowolnego przyznania się do winy, naraża się on na wyrok karny i utratę lub brak szansy na znalezienie pracy.

W tym miejscu nadmienić pragnę, iż Zespół Kancelarii świadczy m. in. usługi w zakresie sporządzania zeznań podatkowych marynarzy, a także reprezentowania marynarzy w toku czynności sprawdzających, postępowań podatkowych lub postępowań karno-skarbowych.

W razie pytań lub wątpliwości zapraszamy do kontaktu.