Covid-19 a szansa na obniżenie alimentów

W dobie pandemii, w której znaczna część społeczeństwa została pozbawiona zatrudnienia, niejednokrotnie „z dnia na dzień”, a część osób otrzymuje dużo niższe wynagrodzenie, jeszcze bardziej aktualny stał się problem wysokości ustalonych alimentów. Szansę na ich obniżenie przewiduje Kodeks rodzinny i opiekuńczy w art. 138 zgodnie z którym „W razie zmiany stosunków można żądać zmiany orzeczenia lub umowy dotyczącej obowiązku alimentacyjnego”. Czym więc może być rzeczona zmiana stosunków?

Przez „zmianę stosunków” o której mowa w ww. przepisie należy rozumieć zmianę okoliczności istotnych z punktu widzenia ustawowych przesłanek obowiązku alimentacyjnego i zakresu świadczeń alimentacyjnych. Zatem nie każda zmiana w życiu obowiązanego czy uprawnionego do alimentów będzie podstawą do zmiany orzeczenie alimentacyjnego, w szczególności jeśli nie mają charakteru trwałego, zasadniczego, i nie wyczerpują przesłanek, które w istotny sposób wpływają na istnienie czy zakres obowiązku alimentacyjnego (wyrok Sądu Okręgowego w Olsztynie z dnia 11 grudnia 2019 r., sygn. akt VI RCa 206/19).

Sąd orzekający w danej sprawie przede wszystkim zbada sytuację zarobkową i majątkową rodzica zobowiązanego do płacenia alimentów. Weryfikacji podlegać będą aktualnie potrzeby dziecka (oraz również to, czy uległy zmianie przez pandemię – np. dziecko nie uczestniczy w zajęciach zorganizowanych), a także to kiedy i w jakiej wysokości została dotychczas zasądzona renta alimentacyjna na rzecz uprawnionego. Jeśli rodzic zobowiązany do płacenia alimentów utracił zatrudnienie, szczególnie z powodu zatrudnienia w jednej z branż dotkniętych pandemią koronawirusa, nie posiada oszczędności, majątku to winien przedłożyć do Sądu odpowiednie dowody na potwierdzenie tych okoliczności. Mimo, iż sprawy o obniżenie alimentów nie należą to spraw z kategorii „pilnych”, w ostatnim czasie pojawiły się już pierwsze wyroki sądów rejonowych, w których okoliczności związane z COVID -19 stanowiły podstawę obniżenia wysokości zasądzonych alimentów (wyrok Sądu Rejonowego w Szczytnie z dnia 18 stycznia 2021 r., sygn. akt. III RC 143/20).

Naczelną zasadą prawa rodzinnego jest dobro dziecka, jednakże jeśli rodzić zobowiązany do alimentacji utracił możliwości zarobkowe lub majątkowe, a co za tym idzie możliwość regulowania kwoty alimentów, winien rozważyć złożenie w sądzie powództwa o ich obniżenie. Niezwłoczne działanie jest o tyle istotne, bowiem samowolne zaprzestanie płacenia alimentów w ustalonej przez sąd kwocie może spowodować, że rodzic, pod którego opieką dziecko na stałe przebywa złoży wniosek do komornika o egzekucję tych świadczeń, a ostatecznie może również w razie długotrwałego niewykonywania obowiązku w ustalonej kwocie (co do zasady może to zrobić już po 3 miesiącach) zawiadomić prokuraturę o przestępstwie niealimentacji (art. 209 KK).